VIJANA WAVUNA DHAHABU YA SAMAKI ZIWA VICTORIA: UWEKEZAJI WA VIZIMBA NA UMEME WA JUA CHINI YA UFADHIRI WA TADB WAFUNGUA MILANGO YA AJIRA NA UTAJIRI MPYA TANZANIA

Ufugaji wa samaki kwa kutumia vizimba ndani ya Ziwa Victoria umeanza kuwa nguzo muhimu ya kuimarisha uchumi wa vijana na kuchangia usalama wa chakula nchini Tanzania. Jitihada hizi, zinazoendeshwa kupitia uwekezaji wa serikali kwa kushirikiana na taasisi za kifedha kama Benki ya TADB, zimekuwa mfano wa utekelezaji wa sera ya maendeleo ya viwanda na uchumi wa buluu.

Mnamo tarehe 30 Januari 2024, Mheshimiwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Dkt. Samia Suluhu Hassan, alizindua rasmi vizimba 222 vya kufugia samaki. Uwekezaji huu umelenga kuwainua vijana wa Mkoa wa Mwanza, hususan katika Kata ya Luchelele, Kisoko, Wilaya ya Nyamagana.

Awamu ya kwanza ya uvunaji wa samaki aina ya sato ilifanyika tarehe 11 Oktoba 2024 kupitia kikundi cha vijana cha TWIHAME. Hii ilikuwa ishara thabiti kuwa mradi huu una tija na unaweza kuongeza upatikanaji wa protini za samaki kwa jamii.

Kwa msaada wa shilingi bilioni 2.2 zilizotolewa kupitia TADB, jumla ya vikundi 11 vya vijana vimewezeshwa kuwekeza vizimba na boti maalumu. Vijana hawa wameanza kuona matunda ya uwekezaji kwa kuanza mavuno ya kwanza, hali inayoimarisha kipato chao na kupunguza ukosefu wa ajira.

Mfumo wa umeme wa jua umetumika katika ulinzi na ulishaji wa samaki hata nyakati za usiku. Hii imesaidia:

 

• Kupunguza gharama za uzalishaji.

• Kukuza matumizi ya teknolojia rafiki kwa mazingira.

• Kuongeza ufanisi na kudhibiti vifo vya samaki

Kwa kuzingatia kuwa Tanzania imezungukwa na maji—bahari, mito na maziwa—ufugaji wa samaki kwa vizimba unachangia kuongeza upatikanaji wa chakula cha protini na kupunguza utegemezi wa uvuvi wa jadi pekee.

• Masoko ya ndani na ya nje: Tanzania inaweza kuwa muuzaji mkubwa wa samaki Afrika Mashariki na Kati.

• Ajira kwa vijana: Sekta hii inafungua mlango wa ajira endelevu, hasa kwa vijana na wanawake.

• Ubunifu na teknolojia: Uwekezaji katika vizimba vya kisasa na malisho bora utakuza zaidi uzalishaji.

• Sekta ya fedha: Benki na taasisi za kifedha zina nafasi ya kutoa mikopo nafuu kwa vijana ili kuongeza vizimba na boti.

Vijana wanapaswa:

• Kujitokeza kwa wingi kuanzisha na kuendeleza miradi ya ufugaji wa samaki.

• Kushirikiana katika vikundi ili kuongeza nguvu ya uwekezaji na ufanisi wa kazi.

• Kutumia teknolojia mpya za ufugaji kwa ajili ya mavuno makubwa na endelevu.

Mabenki na taasisi nyingine za kifedha zinahimizwa:

• Kuendelea kutoa mikopo nafuu na urahisi wa upatikanaji wa mitaji kwa vijana.

• Kushirikiana na serikali katika kutoa elimu ya kifedha na usimamizi wa miradi ya ufugaji.

• Kuweka huduma maalumu kwa sekta ya uchumi wa buluu kama sehemu ya mkakati wa kitaifa.

Uwekezaji katika vizimba vya ufugaji samaki ndani ya Ziwa Victoria ni hatua kubwa kuelekea uchumi wa buluu wenye tija na endelevu. Mradi huu unaonyesha wazi jinsi ushirikiano kati ya serikali, taasisi za kifedha, na vijana unavyoweza kubadili maisha ya watu na kukuza uchumi wa taifa.

Kwa kuzingatia Tanzania imezungukwa na maji kila upande, ufugaji wa samaki kwa vizimba ni fursa ya dhahabu ambayo inapaswa kuendelezwa na kuungwa mkono kikamilifu.

Mombo, Tanga – Zaidi ya wakulima 270 wamebadilisha maisha yao kupitia Skimu ya Umwagiliaji Mombo, inayozalisha mchele wenye thamani ya bilioni 7.8 kila mwaka.

 

Historia na Umuhimu

Tangu mwaka 1967, Ushirika wa Skimu ya Umwagiliaji Mombo umekuwa kitovu cha uzalishaji wa mpunga nchini. Ushirika huu unaoziunganisha kaya 207 (wanawake 131 na wanaume 76) umeweka dira ya pamoja: kulisha taifa na kuboresha maisha ya jamii.

Kwa kutumia ekari 625 zinazolimwa kila mwaka, skimu hii huzalisha zaidi ya magunia 80,000 ya mpunga, ambayo baada ya kukobolewa hutoa takribani tani 5,200 za mchele safi. Thamani ya mazao haya inakadiriwa kufikia shilingi bilioni 7.8 kwa mwaka, mchango mkubwa katika usalama wa chakula wa taifa.

Ushirikiano na TADB

Ili kuongeza ufanisi, wakulima wa Mombo wamepata mkopo nafuu kutoka Benki ya Maendeleo ya Kilimo Tanzania (TADB). Fedha hizi zimewezesha ununuzi wa:

• Mashine ya kisasa ya kuvunia mpunga

• Mashine za kukoboa na kuchambua mpunga

• Trekta ya kulimia

• Pembejeo za kisasa za kilimo

Teknolojia hii imebadilisha mfumo wa uzalishaji kwa kupunguza upotevu, gharama za uzalishaji na kuongeza tija kwa kila ekari. Kwao sasa, kilimo si kwa kujikimu tu bali ni biashara halisi. Wakulima wengi wameweza kujenga nyumba, kuajiri wengine, kusomesha watoto na kumiliki vyombo vya usafiri.

Manufaa kwa Jamii

Kwa mujibu wa Mwenyekiti Msaidizi Bw. Charles Kweka, mradi huu umezalisha:

• Ajira kwa zaidi ya vijana na wanawake 200

• Mapato ya uhakika kwa familia

• Usalama wa chakula kwa maelfu ya kaya

Uwekezaji huu pia umeimarisha mnyororo wa thamani wa mpunga nchini, kuhakikisha wakulima wadogo ni sehemu ya suluhisho la taifa katika upatikanaji wa chakula.

Ushuhuda na Wito

Bi. Rehema Athuman, Mjumbe wa Bodi, ametoa wito mahsusi kwa wanawake akisema:

“Kilimo ndicho uti wa mgongo wa nchi yetu. Ni fursa ya wanawake kujitegemea kiuchumi na kuachana na utegemezi wa hapa na pale.”

Skimu ya Mombo ni ushahidi kuwa uwekezaji kwenye kilimo ni uwekezaji kwa watu. Kupitia juhudi za pamoja, wakulima wanajenga mustakabali wa Tanzania kwa kulima usalama wa chakula, kuwawezesha wanawake na vijana, na kubadilisha kilimo kuwa nguzo ya maendeleo ya kijamii na kiuchumi.

Kutoka Kuku 830 Hadi 5,000: Safari ya Mama Shemsa Taraba Kuandika Upya Hadithi ya Ufugaji Zanzibar

 

Katika kijiji cha Paje Mjogooni, Unguja – Zanzibar, Mama Shemsa John Taraba ameibuka kama mfano bora wa mwanamke mjasiriamali aliyegeuza changamoto kuwa fursa kupitia ufugaji wa kuku wa mayai. Kupitia juhudi zake, ameonyesha kuwa kilimo na ufugaji si kazi ya wanaume pekee, bali ni nyenzo ya kiuchumi kwa kila Mtanzania mwenye maono na dhamira ya kufanikisha ndoto zake.

Safari ya Mama Shemsa ilianza kwa kuku 830 pekee, akizalisha tray 36 za mayai kwa siku. Kwa msaada wa Benki ya Maendeleo ya Kilimo Tanzania (TADB) kupitia mkopo nafuu na ushauri wa kitaalamu, alijipatia ujuzi na mtaji uliomuwezesha kufanya mageuzi makubwa. Leo hii, anafuga kuku 5,000 wanaozalisha wastani wa tray 145 kwa siku – huku soko likibaki na kiu ya zaidi ya uzalishaji wake.

Mafanikio ya Mama Shemsa yameacha alama kubwa kijijini na Zanzibar kwa ujumla:

• Mahitaji makubwa ya bidhaa – mayai yake yanauzwa kabla hata hayajazalishwa.

• Ajira kwa jamii – amewaajiri vijana na wanawake wa Paje, na kuongeza kipato cha familia nyingi.

• Ndoto za upanuzi – ana malengo ya kufikisha mradi wake nje ya Zanzibar kutokana na mahitaji makubwa.

• Kuchochea uchumi wa eneo – shamba lake limekuwa kitovu cha kipato, chakula na maarifa mapya kwa jamii.

Pamoja na mafanikio, Mama Shemsa anakabiliana na changamoto zifuatazo:

1. Gharama kubwa za chakula cha kuku – bei zinapanda na kushuka mara kwa mara.

2. Dawa za mifugo ghali – matibabu na huduma za afya ya kuku zinahitaji mtaji mkubwa.

3. Uhitaji wa mtaji zaidi – mahitaji ya soko yanazidi uwezo wake wa sasa wa uzalishaji.

Hadithi ya Mama Shemsa inadhihirisha matunda ya sera za Serikali ya Awamu ya Sita chini ya Rais Dkt. Samia Suluhu Hassan zinazolenga:

• Kuwainua wanawake na vijana kupitia mikopo nafuu na mifuko ya kifedha.

• Kuimarisha sekta ya kilimo, ufugaji na usalama wa chakula.

• Kushirikiana na taasisi kama TADB ili kuwawezesha wakulima na wafugaji wadogo kufikia uchumi wa kisasa.

Kupitia TADB, Mama Shemsa ameweza kujenga banda la kisasa, kuongeza idadi ya kuku, na kubadilisha shamba lake dogo kuwa biashara ya mfano yenye tija kubwa.

“Naamini nikipewa mtaji zaidi, naweza kufuga kuku 10,000 na kutoa ajira nyingi zaidi kwa vijana. Ninachofurahia zaidi ni kuwaona watoto wangu wakiniunga mkono – huu si mradi wangu tu, bali wa familia, kijiji na Taifa.”

Mafunzo ya Hadithi Hii

Mama Shemsa John Taraba anathibitisha kuwa:

• Ufugaji ni biashara ya faida inayoweza kubadilisha maisha.

• Wanawake wana mchango mkubwa katika mapinduzi ya uchumi.

• Mikopo nafuu na msaada wa kitaalamu vinaweza kubadilisha ndoto kuwa uhalisia.

• Maendeleo makubwa huanzia kijijini kwa dhamira, maarifa na mshikamano.

Kwa kila tray ya mayai anayovuna, Mama Shemsa anaandika ukurasa mpya wa maendeleo ya Zanzibar – akithibitisha kuwa mapinduzi ya kijani yameanza, na wanawake wako mstari wa mbele.